Wumrěć a zemrěć
Snano sće so tež wy, lubi připosłucharjo, hižo raz prašeli za tym, hač je poprawom rozdźěl mjez słowomaj wumrěć a zemrěć – a jeli haj, w čim tutón rozdźěl wobsteji. Słownik nam na tuto prašenje wotmołwu njeda, wšako jewitej so tam wobě słowje bjez dalšeho kwalifikatora. Sym tuž w tekstowym korpusu za přikładami pytała a nawěški, nekrologi a dalše wozjewjenja w Serbskich Nowinach přehladała.
Wuslědk je zajimawy: Słowo zemrěć jewi so najhusćišo w nadpismach a w konstatowanju smjerće w zwisku z podaćom mjena, lětoličby, datuma abo mjenowanju staroby, potajkim w zwisku z někajkej ličbu. Tak namakamy přikłady kaž: „W Knjezu zemrě …“, „njenadźicy zemrě“ a sćěhuje mjeno, abo: „Wučer N.N. zemrěł“, dale: „w starobje 83 lět zemrě N.N. dnja …“. Je to zwjetša konstatowanje fakta a słowo zemrěć wužiwa so w krótkej a jadriwej informaciji abo w nadpismje teksta.
Hinak je to ze słowom wumrěć – wone so we werbalnych tekstach jewi, na přikład w hrónčkach kaž: „Štóž do Chrystusa wěri budźe žiwy, hačkuli je wumrěł.“ Podobne wuslědki wobswědčuje tež poezija, w kotrejž so husćišo słowo wumrěć jewi. Dale so ani jenički přikład za imperatiw wot zemrěć w tekstowym korpusu njenamaka, za imperatiw wot wumrěć pak tójšto. Tak hižo Jakub Bart-Ćišinski namołwi: „Žiw doma so, wumri doma!“. Myslu sej, zo bě to rjane kónčne słowo.
J. Šołćina